Bài viết này dựa trên kinh nghiệm của Wash Friends và phân tích thị trường. Không có ý định chỉ trích hay nhắm đến bất kỳ doanh nghiệp cụ thể nào, cũng như không nhằm mục đích bôi nhọ hoặc cạnh tranh không lành mạnh. Nội dung được viết nhằm mô tả xu hướng chung của thị trường và có thể khác với tình hình thực tế. Wash Friends không chịu trách nhiệm về bất kỳ sự hiểu lầm nào phát sinh từ bài viết này.
Thế hệ thứ nhất: Thời đại phân phối thiết bị giặt là B2B tại Việt Nam
Thị trường giặt là Việt Nam đã trải qua ba giai đoạn phát triển. Trong thế hệ thứ nhất, các công ty phân phối thiết bị giặt là B2B đóng vai trò chủ đạo. Thời kỳ này, các công ty có hợp đồng phân phối độc quyền với các thương hiệu giặt là toàn cầu chủ yếu cung cấp thiết bị cho khách sạn, bệnh viện, khu công nghiệp và các cơ sở lớn.
Trong khi đó, thị trường B2C (dịch vụ giặt là cho khách hàng cá nhân) gần như không tồn tại, với hơn 98% nhu cầu giặt là được đáp ứng bằng máy giặt gia đình.
 |
| Thiết bị giặt là thương mại/công nghiệp, Các mẫu thiết bị Speed Queen của Alliance |
Tại khu vực phía Bắc, Thai Binh (hiện nay hoạt động dưới thương hiệu Hoa Phat) dẫn đầu thị trường, trong khi Vuong Luc chiếm ưu thế ở khu vực phía Nam.
Thai Binh phân phối các thiết bị giặt là từ nhiều thương hiệu lớn như Speed Queen (Mỹ), Oasis (Trung Quốc), Realstar (Ý), Ghidini (Ý), Fagor (Tây Ban Nha) và Eunsung (Hàn Quốc). Công ty này không chỉ chuyên về thiết bị giặt ủi mà còn mở rộng sang lĩnh vực thiết bị bếp công nghiệp, trở thành một trong những đơn vị phân phối thiết bị hàng đầu tại Việt Nam.
Vuong Luc sở hữu quyền phân phối độc quyền Speed Queen (Mỹ) và Girbau (Tây Ban Nha), tập trung vào khách hàng B2B. Công ty này đã thiết lập nhà máy giặt là hiện đại tại Vinpearl Phú Quốc, sử dụng thiết bị Girbau và mở rộng kinh doanh bằng cách cung cấp thiết bị cho khách sạn, bệnh viện và khách hàng cá nhân.
 |
| Nhà máy giặt là chuyên nghiệp GIRBAU |
Ngoài ra, TMC, đơn vị phân phối độc quyền thiết bị giặt là Electrolux, cũng là một công ty đáng chú ý trong thế hệ này. Ban đầu, TMC cố gắng xâm nhập thị trường giặt là B2C, nhưng gặp khó khăn trong việc quản lý chất lượng dịch vụ và xử lý khiếu nại khách hàng. Cuối cùng, công ty quyết định tập trung vào lĩnh vực giặt là bệnh viện, vận hành một nhà máy giặt là tại Hà Nội và tập trung vào phân phối thiết bị Electrolux cho các khách hàng B2B. Tuy nhiên, đến năm 2024, hợp đồng độc quyền giữa TMC và Electrolux đã kết thúc. Electrolux quyết định chuyển sang mô hình hợp tác dài hạn, tương tự như Alliance và LG, và tích cực tìm kiếm đối tác mới để mở rộng hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.
 |
| Nhà máy giặt là chuyên dụng cho bệnh viện B2B (Chỉ được xử lý tại các nhà máy được chính phủ Việt Nam cấp phép) |
Ngay từ đầu, các thương hiệu giặt là toàn cầu đã nhận ra tiềm năng của thị trường Việt Nam. Ví dụ, Alliance đã cố gắng gia nhập thị trường B2C với thiết bị Speed Queen, hợp tác với các công ty địa phương để tham gia triển lãm thương mại và mở cửa hàng. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế và văn hóa chưa sẵn sàng, nhiều thương hiệu đã không đạt được thành công như mong đợi và rút khỏi thị trường.
 |
| Tiệm giặt tự phục vụ đầu tiên tại Việt Nam được lắp đặt thiết bị Speed Queen của Alliance vào năm 2017 |
Wash Friends Gia Nhập Thị Trường Việt Nam: Thách Thức Và Hạn Chế Năm 2019
Wash Friends gia nhập thị trường Việt Nam vào năm 2019, ban đầu đặt mục tiêu giới thiệu mô hình giặt là tự phục vụ thành công tại Hàn Quốc. Để thực hiện điều này, Wash Friends nhập khẩu thiết bị Huebsch của Alliance từ Mỹ sang Hàn Quốc, sau đó vận chuyển sang Việt Nam. Do thị trường giặt là tự phục vụ tại Hàn Quốc đang phát triển mạnh, Wash Friends kỳ vọng sẽ đạt được thành công tương tự tại Việt Nam.
 |
| WAPOS (Thiết bị thanh toán tự động) do Wash Friends Hàn Quốc tự phát triển và thiết bị Huebsch của Alliance, cửa hàng đầu tiên tại Mỹ Đình, Hà Nội năm 2019 |
Cùng thời điểm đó, Sell Plus, một công ty Hàn Quốc khác, cũng gia nhập thị trường Việt Nam. Sell Plus chuyên phân phối thiết bị giặt là thương mại Speed Queen và LG cho các doanh trại quân đội, trường đại học và khách sạn tại Hàn Quốc. Giống như Wash Friends, Sell Plus tìm cách thâm nhập thị trường giặt là tự phục vụ tại Việt Nam, nhưng cả hai công ty đều nhanh chóng nhận ra rằng thị trường vẫn chưa sẵn sàng cho mô hình này.
 |
| Cửa hàng đầu tiên của Sell Plus tại Hà Nội, Việt Nam năm 2019 |
Việt Nam vẫn cần nhiều thời gian hơn để phát triển về mặt kinh tế và thay đổi văn hóa tiêu dùng. Wash Friends nhanh chóng điều chỉnh chiến lược của mình, tập trung vào dịch vụ giặt là cao cấp cho cộng đồng người Hàn Quốc. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa với việc phải cạnh tranh trực tiếp với USA Laundry, một công ty đã hợp tác với chuỗi siêu thị Hàn Quốc lớn nhất tại Việt Nam - K-market, để vận hành các cửa hàng thu gom giặt là. Hệ thống của USA Laundry hoạt động bằng cách thu gom quần áo từ cửa hàng, vận chuyển đến nhà máy giặt là để xử lý, sau đó trả lại cho khách hàng.
Ban đầu, Wash Friends hợp tác với USA Laundry để cung cấp dịch vụ giặt ngoài, nhưng nhanh chóng chấm dứt hợp tác do thời gian xử lý lâu và không có biện pháp đầy đủ để ngăn chặn tổn thất hoặc hư hỏng quần áo. K-market cũng chấm dứt hợp đồng với USA Laundry sau nhiều khiếu nại từ khách hàng và chuyển sang hợp tác với một doanh nghiệp giặt là Hàn Quốc khác (đơn vị này sở hữu một nhà máy giặt là quy mô nhỏ tại Hà Nội). Mặc dù doanh nghiệp giặt là Hàn Quốc này được đánh giá cao về kỹ thuật, nhưng họ chỉ tập trung vào mô hình cửa hàng thu gom trực tiếp thay vì xây dựng mạng lưới nhượng quyền.
 |
| Tiệm giặt là Hàn Quốc K-Market tại Hà Nội, Việt Nam (Chủ yếu nằm trên tầng 2 của siêu thị và hoạt động dưới mô hình cửa hàng thu gom) |
Sự Khởi Đầu Của Thế Hệ Giặt Là Thứ Hai: 2017 Đến 2019
Thế hệ giặt là thứ hai của Việt Nam bắt đầu từ khoảng năm 2017. Trong giai đoạn này, các tiệm giặt là chuyên nghiệp sử dụng thiết bị Speed Queen bắt đầu xuất hiện, và thương hiệu giặt là toàn cầu Mr. Jeff cũng bước chân vào thị trường, thành lập hoạt động tại TP. Hồ Chí Minh. Đến năm 2019, Mr. Jeff đã mở hơn 8 cửa hàng tại TP. Hồ Chí Minh và hơn 15 cửa hàng trên toàn Việt Nam.
Mr. Jeff vận hành theo mô hình cửa hàng thu gom, nơi quần áo được giặt tại một nhà máy nhỏ chuyên dụng trước khi được giao lại cho từng cửa hàng. Một số cửa hàng được trang bị thiết bị Speed Queen công suất nhỏ của Alliance để cung cấp dịch vụ giặt tại chỗ.
Wash Friends đã phân tích sâu mô hình kinh doanh của Mr. Jeff vào thời điểm đó. Trên Internet có rất nhiều tài liệu đầu tư công khai về hoạt động của Mr. Jeff tại các quốc gia khác nhau, và Wash Friends đã tận dụng những tài liệu này để xây dựng chiến lược cạnh tranh với các thương hiệu toàn cầu. Tuy nhiên, sau đại dịch COVID-19, Mr. Jeff đã rút khỏi thị trường Việt Nam.
 |
| Cửa hàng Mr. Jeff khai trương tại TP. Hồ Chí Minh năm 2020 |
Trong giai đoạn này, Wash Friends và Sell Plus đã chuyển hướng tập trung vào thị trường giặt là cao cấp dành cho cộng đồng người Hàn Quốc tại Việt Nam. Mặc dù Wash Friends có kinh nghiệm vận hành tiệm giặt là tự phục vụ tại Hàn Quốc, nhưng chưa có đủ chuyên môn về công nghệ giặt là chuyên nghiệp, dẫn đến việc phải xây dựng mọi quy trình từ đầu.
Sell Plus ra mắt thương hiệu Sell Giặt Sấy tại Việt Nam, cung cấp dịch vụ giặt ướt chuyên nghiệp thay vì giặt khô truyền thống. Vào thời điểm đó, tại Hà Nội chưa có doanh nghiệp nào cung cấp dịch vụ giặt ướt chuyên nghiệp, khiến Wash Friends và Sell Giặt Sấy trở thành hai đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ trong cộng đồng người Hàn Quốc tại Việt Nam.
 |
| Cửa hàng Wash Friends khai trương tại Vinhomes West Point vào tháng 7 năm |
Thách Thức Trong Đại Dịch COVID-19 Và Tái Cấu Trúc Ngành
Đại dịch COVID-19 đã gây ra những thay đổi lớn trong thị trường giặt là tại Việt Nam. Nhiều chuỗi giặt là nhượng quyền, bao gồm Wash Friends, gặp khó khăn, và đa số doanh nghiệp đã phải rời khỏi thị trường.
Cosmo Laundry, từng vận hành hơn 5 cửa hàng thu gom và một nhà máy giặt lớn tại TP. Hồ Chí Minh, đã đóng cửa hầu hết các chi nhánh và bán lại nhà máy. Hiện tại, Cosmo Laundry chỉ duy trì 2-3 cửa hàng thu gom cùng một cơ sở giặt là nhỏ.
Sau đại dịch, USA Laundry đã cố gắng tái định vị thương hiệu dưới cái tên Amaze, tiếp tục mô hình cửa hàng thu gom giặt là nhượng quyền.
 |
| USA Laundry tái thương hiệu thành Amaze |
Sell Giặt Sấy đã mở hơn 5 cửa hàng giặt là cao cấp trên toàn quốc, nhưng không thể vượt qua giai đoạn COVID-19, dẫn đến việc đóng cửa toàn bộ hệ thống. Sau đó, công ty bán lại quyền kinh doanh cho nhà phân phối thiết bị giặt là thế hệ thứ nhất - Thai Binh (Hoa Phat).
Thai Binh có kế hoạch mở rộng sang thị trường B2C và phát triển mô hình nhượng quyền, nhưng không đạt được thành công đáng kể. Hiện tại, Thai Binh chỉ vận hành một cửa hàng trưng bày Sell Giặt Sấy tại Hà Nội, tập trung vào phân phối thiết bị OPL (On-Premises Laundry) cho khách sạn và bệnh viện.
 |
| Cửa hàng Sell Giặt Sấy tọa lạc tại khu biệt thự Shushine City, Hà Nội, Việt Nam |
Trong khi đó, Wash Friends tiếp tục mở rộng ngay cả trong đại dịch, duy trì chất lượng dịch vụ và mở thêm hơn 10 cửa hàng mới. Công ty bán thiết bị với biên lợi nhuận rất thấp để duy trì hoạt động, tạo cơ hội cho những nhà đầu tư thời điểm đó hưởng lợi lớn so với tiêu chuẩn đầu tư hiện nay.
 |
| Cửa hàng Wash Friends khai trương tại Vinhomes Smart City S2 vào tháng 7 năm 2021 |
